Türkiye’de son yıllarda yaşanan yüksek enflasyon karşısında birçok şirket, bireysel yatırımcı ve vatandaşlar gibi birikimlerini Türk lirası olarak saklamak yerine döviz ve benzer yatırım araçlarına yöneltti.
Türk lirasının tercih edilmemesi ve dövize olan yoğun talep, Türkiye’de bir kur şoku yaşanmasına neden olurken, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) yıllar içerisinde her türlü döviz talebi yaratan uygulamaya sınırlamalar getirmişti.
ŞİRKETLERE TL BASKISINDAN VAZGEÇİLİYOR
28 Mayıs sonrası göreve gelen yeni ekonomi yönetimi, ilk iş olarak eski ekonomik modelde köklü bir değişikliğe giderken, Şahap Kavcıoğlu döneminde Merkez Bankası’nın hayata geçirdiği ve şirketleri baskı altına alan politikalardan da teker teker vazgeçiliyor.
BİR KISITLAMA KALKTI YERİNE BAŞKASI GELDİ
Bu gece Resmi Gazete’de yayımlanan teblip ile döviz kredisi kullanan ya da döviz pozisyonu taşıyan firmalar için zorunlu veri aktarımına son verildi. Kaldırılan bu uygulamanın yerine ise döviz ya da TL cinsi fark etmeksizin toplam kredi borcu yüksek olan firmalara yönelik takip kararı getirildi.
MERKEZ BANKASI SADELEŞME ADIMLARINA DEVAM EDİYOR
Merkez Bankası bu adımla bir süredir yürütülen sadeleşme sürecinde yeni bir boyuta geçerken, firmaların dövize yönelmesini engelleyen adımlar da teker teker ortadan kaldırılıyor.
Buna karşın TCMB, mevcut piyasa koşullarını dikkate aldığı için dolar kurunu yükseltme ihtimali olan her uygulamada bu kadar esnek davranışlar sergilememekte.
Bu doğrultuda, 3 trilyon lirayı aşan Kur Korumalı Mevduat (KKM) hesaplarında biriken paranın, tasfiye süreci sırasında dolar/TL paritesinde bir kriz yaratabilme riski, TCMB’yi KKM’den azalışları teşvik edecek kısıtlamalara mecbur bırakıyor.
ZORUNLU KARŞILIK PAYI YUKARI ÇEKİLMİŞTİ
Son olarak 2 Kasım tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan tebliğ ile ilk kez 21 Temmuz’da getirilen ve 14 Eylül’deki kararla 10 puan artırılan yüzde 25’lik KKM zorunlu karşılıkları, 5 puan daha yukarı çekilerek yüzde 30’a sabitlendi.
Yalnızca Ekim ayında 225 milyar liranın üzerinde azalış gösteren ve 10 haftalık kesintisiz erime ile 400 milyar liraya yakın boşalan KKM havuzuna yönelik bu kısıtlama adımları, TCMB’nin bir süre daha ekonomide tamamen serbest bir politika izlemek yerine, döviz üzerindeki kontrolünü sürdüreceğini gösteren emarelerden yalnızca biri.
BANKALARDAN MERKEZ BANKASI’NA GİDEN PARA 1 TRİLYON LİRAYI GEÇTİ
Merkez Bankası, bu kararla birlikte bankalara döviz tevdiat hesaplarında tutulan her para için yüzde 4 oranında TL karşılığı bulundurma zorunluluğu getirirken, atılan adımlar sonucunda piyasadan çekilen likidite 348 milyar lira olarak kayıtlara geçti.
21 Temmuz’daki yüzde 15’lik zorunlu karşılık kararı ile 472 milyar lira, 14 Eylül’de alınan ve zorunlu karşılıkları 10 puan artıran karar ile 230 milyar liralık likiditesi çekilen bankalar, 2 Kasım tarihli tebliğ ile TCMB’ye toplamda 1 trilyon 50 milyar liralık bir kaynak aktarımı gerçekleştirdi.
DÖVİZ DÖNÜŞÜMLÜ KKM HESAPLARI İÇİN YENİ YASAKLAR KAPIDA
Ekonomistler, KKM’nin 2024 yılında tamamen tasfiye edilmesine yönelik beklentinin gerçekleşebilmesi için yakın zamanda TCMB tarafından dövizden dönüşümlü KKM hesaplarına yönelik yeni sınırlamaların getirilmesini kaçınılmaz olarak değerlendirirken, Kasım ayında yapılan PPK toplantısının özet metninde bu doğrultuda ibarelere yer verilmesi bekleniyor.